Türkiye’de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütlerinde Çalışan Haklarının Mevcut Durumu Araştırması Yayınlandı! Sivil toplum , Hak temelli

‘Türkiye’de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütlerinde Çalışan Haklarının Mevcut Durumu’ araştırması kapsamında dokuz ayrı hak alanında dernek ve vakıf statüsünde 25 farklı hak temelli sivil toplum örgütlerinde çalışan ile derinlemesine görüşme, iki odak grup ve 100 kişi ile anket tekniği uygulanarak veriler toplanmıştır. Son yıllarda mülteci krizi, kovid-19 salgını, Türkiye’nin mevcut siyasi iklimi ve ekonomik kriz ile artan insan hakları ihlalleri nedeniyle hem STÖ sayısı hem de insan kaynağına duyulan ihtiyaç artmıştır. Bu araştırma, Türkiye’de dernek ve vakıflarda çalışan sayıları ve dağılımı, sivil toplum çalışanlarının anayasal hakları, neoliberal politikalar bağlamında sivil toplumun dönüşümü, sivil toplumda çalışma ilişkileri ve emek sömürüsü, hak ihlalleri kapsamında ayrımcılık ve mobbing, karar alma süreçleri ve katılımcı mekanizmalara ilişkin öneriler, hak ihlallerine karşı mücadele pratikleri ve çalışma ilişkilerine yönelik iyileşme önerileri başlıkları altında hak temelli dernek ve vakıf statüsündeki STÖ çalışanlarının mevcut durumunu değerlendiriyor.

Dernek ve vakıf statüsünde hak temelli STÖ’lerde çalışan haklarının Türkiye’de mevcut durumu araştırması güncel verileri ortaya koyarak; sivil toplum örgütleri, donör kurumlar, sendikalar, karar alıcılar gibi konunun tüm paydaşlarına sivil toplum emekçilerinin çalışma ilişkileri ve emek süreçlerine yönelik farkındalığın güçlenmesi ve görünür olması açısından önemli bir kaynak niteliği taşıyor.

“Türkiye’de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütlerinde Çalışan Haklarının Mevcut Durumu Araştırması hak ihlallerine karşı görünür kılması açısından önemli bir kaynak niteliği taşıyor.”

Araştırma bulguları kapsamında yaşanan bütün sömürü mekanizmalarına, ayrımcılığa ve mobbinge rağmen çalışanların dayanışma ağları ördükleri, sendikal örgütlenmeye dönük çaba sarf ettikleri ve çeşitli mücadele pratiklerini gerçekleştirdikleri de görülmüştür. Bu çaba hem toplumsal/siyasal yapının hem de STÖ’lerin kendi örgütsel yapılarının dönüşümüne dair umutlu adımlardır. Bu araştırma, sivil toplum çalışanlarının “tek başınalığını” ortadan kaldırmaya ve kolektif bir güç olarak onurlu bir yaşam için mücadele etme gücüne katkı sunmayı amaçlamıştır. Araştırmanın bir diğer amacı, sivil toplumda çalışanların haklarının izlenmesi, korunması ve gözetilmesi için savunuculuk yönünü güçlendirmeyi de hedeflemiştir.

İnsan hakları ihlallerine karşı hak mücadelesinde bulunan STÖ’lerin, hakların bölünmez ve bütün olması nedeniyle kurum veya örgüt yapısında hak temelli perspektifi içselleştirmesi gerekliliği en temel bulgular arasındadır.

Ankete katılan sivil toplum çalışanlarının %13’ü çalıştıkları STÖ’lerde sigortasız çalışmaktadır. Ankete katılım sağlayan çalışanların %27’sinin sigortaları net maaşları üzerinden yatırılmıyor. Sigortası net ücretleri üzerinden yatırılmayan katılımcıların %77 sini kadın çalışanlardır. Ankete katılım sağlayan sivil toplum çalışanlarının %86’sının fazla mesai ücretleri karşılanmıyor. %43’ünün fazla mesai saatleri ücret yerine izin günlerine ekleniyor. Ankete katılım sağlayan sivil toplum çalışanlarının pandemi süresince çalışma yoğunluğu ve iş yükü %50,9 oranında artmıştır. Ankete katılım sağlayan sivil toplum örgütünde çalışanlarının %46’sı çalıştıkları kurumlarda ayrımcılığa maruz kaldığını ifade ederken, %12 ise kısmen ayrımcılığa maruz kalıyor. Ayrımcılığa maruz kalanların %73’ünü kadın çalışanlar oluşturuyor. Ankete katılım sağlayan sivil toplum çalışanlarının %78’inde çalıştıkları kurumda regl izni tanınmıyor.

Araştırma sürecinde deneyimlerini ve fikirlerini paylaşan bütün katılımcılarımıza bir kez daha tek tek teşekkür ediyoruz. Umuyoruz ki; bu araştırma öncelikle, gözden kaçırdığımız muhtemel eksiklikleri tamamlayan başka araştırmalara alan açar; ardından da hak ihlallerine ve sömürü biçimlerine odaklanan araştırmaların yapılmasına ihtiyaç olmayacak bir düzenin kurulmasına katkı sunar.

Araştırmanın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz. Öne çıkan bulgular kapsamında infografik setine ise buradan ulaşabilirsiniz.